Magdalena Sobaszkiewicz

Przypominamy, iż w dniu 13 lipca 2018 r. weszła w życie ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2018 r., poz. 723 ze zm.), zwaną dalej „ustawą”.

Stosownie do treści art. 2 ust. 1 pkt 23 ustawy, podmiotami, na które nowa ustawa nakłada obowiązki (tzw. instytucjami obowiązanymi) są m.in. przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców w zakresie, w jakim przyjmują lub dokonują płatności za towary w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 10.000 euro, bez względu na to, czy transakcja jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które wydają się ze sobą powiązane.

Oznacza to, iż w sytuacji wykonania transakcji gotówkowej (jednej lub kilku powiązanych) w kwocie równej lub wyższej niż 10.000 euro, podmiot w niej uczestniczący staje się instytucją obowiązaną w rozumieniu przepisów ustawy i powinien m.in.:

a) wprowadzić wewnętrzną procedurę w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz zapewnić pracownikom szkolenie z zakresu ustawy,

b) wyznaczyć spośród członków organu zarządzającego podmiotu osobę odpowiedzialną za wdrożenie obowiązków określonych w ustawie;

c) wyznaczyć pracownika zajmującego kierownicze stanowisko, odpowiedzialnego za zapewnienie zgodności działalności podmiotu oraz jej pracowników z przepisami ustawy,

d) identyfikować i dokonywać oceny ryzyka związanego z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu odnoszącego się do działalności podmiotu oraz sporządzać ocenę tego ryzyka w postaci papierowej lub elektronicznej,

e) stosować środki bezpieczeństwa finansowego wobec klientów,

f) stosować wzmożone środki bezpieczeństwa finansowego w przypadkach wyższego ryzyka prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu,

g) dokumentować zastosowane środki bezpieczeństwa finansowego oraz wyniki bieżącej analizy przeprowadzanych transakcji,

h) prowadzić bieżącą analizę przeprowadzanych transakcji, w stosunku do klientów, wobec których stosuje się wzmożone środki bezpieczeństwa finansowego,

i) podejmować działania określone w art. 43 ust. 4 w przypadku ujawnienia transakcji nietypowej, nienaturalnie złożonej oraz opiewającej na wysokie kwoty, które wydają się nie mieć uzasadnienia prawnego lub gospodarczego,

j) przechowywać dokumentację uzyskaną w wyniku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego oraz dowodów, które potwierdzającą przeprowadzane transakcje,

k) przekazywać do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej informacje o wpłacie lub wypłacie środków pieniężnych o równowartości przekraczającej 15 000 euro,

l) zawiadamiać w trybie i na zasadach określonych w ustawie Generalnego Inspektora Informacji Finansowej o okolicznościach, które mogą wskazywać na podejrzenie popełnienia przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

Ustawa wprowadziła również znaczące zmiany dotyczące przepisów w zakresie kar administracyjnych, rodzajów naruszeń podlegających sankcji administracyjnej (art. 147 i art. 149), jak również rodzaje kar administracyjnych (np. nakaz zaprzestania podejmowania przez instytucję obowiązaną określonych czynności, cofnięcie koncesji lub zezwolenia albo wykreślenie z rejestru działalności regulowanej, zakaz pełnienia obowiązków na stanowisku kierowniczym przez osobę odpowiedzialną za naruszenie przez instytucję obowiązaną przepisów ustawy, przez okres nie dłuższy niż rok) i wysokość kar pieniężnych, które mogą być nałożone do wysokości dwukrotności kwoty korzyści osiągniętej lub straty unikniętej przez instytucję obowiązaną w wyniku naruszenia albo w przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie kwoty tej korzyści lub straty – do wysokości równowartości kwoty 1 mln euro.

Należy podkreślić, iż nowe przepisy wprowadzają możliwość nałożenia kar pieniężnych również na członków zarządu podmiotu odpowiedzialnych za wdrożenie przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy, jeżeli zostaną stwierdzone naruszenia przepisów ustawy. Członkowie zarządu mogą zostać w takiej sytuacji ukarani karą pieniężną do wysokości 1.000.000 zł.

Wobec powyższego zaleca się ograniczenie lub wręcz zaprzestanie dokonywania transakcji gotówkowych, aby uniknąć ryzyka odpowiedzialności wynikającej z przepisów ustawy.

Odszkodowania za hałas powodowany przez lotnisko w Poznaniu oraz Krzesinach po wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

W dniu 7 marca 2018 r. Trybunał Konstytucyjny uznał za niekonstytucyjny art. 129 ust. 4 prawa ochrony środowiska. Przepis ten przewidywał termin dwuletni na dochodzenie roszczeń dla m.in. właścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomości położonych na obszarze ograniczonego użytkowania lotniska. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego okres dwuletni jest okresem zbyt krótkim.

Ze względu na krótki termin zgłaszania roszczeń wielu właścicieli lub też użytkowników wieczystych nie zgłosiło swoich roszczeń względem lotniska w Poznaniu. Trybunał Konstytucyjny przychylił się do stanowiska Rzecznika Praw Obywatelskich twierdząc, iż – długość tego terminu powinna być określona z uwzględnieniem zasługującego na ochronę interesu publicznego oraz prywatnego osób uprawnionych. Rzecznik trafnie wskazywał na funkcjonujące w systemie prawnym dłuższe terminy zawite w różnych działach prawa. Ich średnia długość może służyć za swoisty standard, do którego mógłby odwołać się prawodawca, projektując zmianę art. 129 ust. 4 p.o.ś. w analizowanym zakresie. W związku z tym warto dla zabezpieczenia swoich roszczeń mogących wystąpić po zmianie wspomnianego przepisu, tj. wydłużeniu terminu zgłaszania roszczeń odszkodowawczych, zgłosić się do kancelarii w celu skierowania odpowiednich pism przedprocesowych do lotniska. W związku z niekonstytucyjnością tego przepisu, termin zgłaszania roszczeń zapewne ulegnie wydłużeniu. Właściciele działek położonych w takiej strefie najprawdopodobniej będą mogli domagać się odszkodowania za spadek wartości nieruchomości oraz będą mogli żądać poprawy akustyki ich budynków.

Kancelaria prowadzi już od wielu lat postępowania odszkodowawcze od lotniska dla właścicieli lub użytkowników wieczystych nieruchomości znajdujących się na obszarze ograniczonego użytkowania. Dotychczas, każda sprawa odszkodowawcza prowadzona w tutejszej Kancelarii w sprawie przeciwko lotnisku Poznań – Ławica zakończyła się wypłatą należnego odszkodowania.

W związku z tym, iż dziś jeszcze nie wiadomo jak zostanie uregulowana sytuacja prawna po wyroku Trybunału Konstytucyjnego, zapraszam do współpracy wszystkie zainteresowane osoby, które posiadają nieruchomości w obszarze ograniczonego użytkowania, aby zabezpieczyły swoje roszczenia już teraz poprzez zgłoszenie roszczeń wobec lotniska.

Skrócenie terminów przedawnienia roszczeń majątkowych oraz zmiany dotyczące zarzutu przedawnienia roszczeń

Ustawa zmieniająca z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodek cywilny oraz niektórych innych ustaw,  która weszła w życie w dniu 13 lipca 2018 r. wprowadziła kilka bardzo istotnych zmian.

Mianowicie modyfikacji podlega przepis art. 118 k.c. zgodnie, z którym obecnie termin przedawnienia roszczeń majątkowych zostaje skrócony i wynosi 6 lat, a nie jak dotąd obowiązywał – 10 lat.

Podobna zmiana dotyczy przedawnienia dla roszczeń z art. 125 k.c., tutaj również skrócenie z 10 lat do 6 lat dla roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju lub orzeczeniem sądu polubownego oraz roszczeń stwierdzonych ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo zgodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd. Należy jednak pamiętać, iż zmianie tej nie podlegają roszczenia o świadczenia okresowe oraz te związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, tutaj niezmiennie termin wynosi 3 lata.

Szczególną uwagę należy również zwrócić na fakt, iż konsument nie będzie już musiał podnosić zarzutu przedawnienia. Do art. 117 § 2 dodany został §2¹, który to pozwala na uchylenie się od zaspokojenia zobowiązania osobie przeciwko której przysługuje roszczenie, chyba że zrzeknie się ona z korzystania zarzutu przedawnienia. Jeżeli tego nie dokona, to konsument nie musi nawet podnosić zarzutu przedawnienia by uchylić się od obowiązku zaspokojenia roszczenia, ponieważ to sąd z urzędu stwierdzi przedawnienie na jego korzyść.

Istnieją jednak wyjątki, które nie pozwalają sądowi na przedawnienie roszczenia z urzędu, jest nim art. 117¹ k.c. , w którym to wskazano, iż sąd może po rozważeniu interesów stron nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności. Sąd powinien wtedy rozważyć w szczególności długość terminu przedawnienia, długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia oraz charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia.

Ostatnią zmianą wprowadzoną do kodeksu cywilnego, jest zmiana w art. 568 § 2, zgodnie z którą w przypadku sprzedaży konsumenckiej używanych rzeczy ruchomych i skrócenia okresu rękojmi roszczenia z rękojmi nie przedawniają się w żadnej sytuacji przed upływem dwóch lat od dnia wydania tej rzeczy.

Ponadto, ustawa wskazuje, że do roszczeń przysługujących konsumentom, które powstały przed dniem wejścia w życie nowelizacji k.c. i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych zastosowanie będą mieć dotychczasowe przepisy terminach przedawnienia. Natomiast roszczenia przedawnione, co do których do dnia wejścia w życie ustawy nie został podniesiony zarzut przedawnienia, podlegają z dniem wejścia w życie ustawy skutkom przedawnienia.

Podzielona płatność w VAT

W dniu 1 lipca 2018 roku wejdzie w życie ustawa z dnia 15 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw. Ustawa powyższa znowelizuje art. 108a–108d (rozdz. 1a) ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej u.p.t.u.) wprowadzając tzw. mechanizm podzielonej płatności (split payment).

Mechanizm podzielonej płatności sprowadza się do tego, że płatność za nabytą usługę bądź towar dokonywana na rzecz sprzedawcy odbywa się nie jak do tej pory w jednej kwocie brutto na jeden rachunek, lecz dzieli się na dwie kwoty, które trafiają na dwa oddzielnie rachunki sprzedawcy:

–        kwota netto – na dowolny rachunek, który zostanie wskazany przez sprzedawcę,

–        kwota podatku – na rachunek dedykowany do rozliczenia podatku (tzw. rachunek VAT), z ograniczonym dostępem do zgromadzonych na     nim środków.

Mechanizm podzielonej płatności dotyczy jedynie rozliczeń między podatnikami VAT. Nie będzie więc odnosił się do płatności za usługę bądź dostawę towarów dokonaną przez podatnika VAT na rzecz osoby fizycznej, która nie prowadzi działalności gospodarczej (także w sytuacji odwrotnej, tj. płatności za usługę bądź dostawę dokonaną przez osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej na rzecz podatnika VAT).

Co istotne, nabywca nie będzie zobowiązany do wykonania dwóch odrębnych przelewów. Przepis art. 108a ust. 3 u.p.t.u. wskazuje, że zapłata należności odbywać się będzie poprzez jeden komunikat przelewu, w którego treści nabywca będzie wskazywać m.in. kwotę brutto należności oraz kwotę VAT, które wynikają z faktury. Skutkiem zlecenia takiego przelewu będzie uznanie dwóch rachunków sprzedawcy, tj. rachunku VAT (gdzie trafi część odpowiadająca podatkowi wskazanemu w fakturze) oraz innego rachunku bankowego sprzedawcy (tam trafi kwota netto).

Ważne jest także to, że mechanizm podzielonej płatności VAT może być stosowany wyłącznie w sytuacji rozliczeń realizowanych poprzez przelewy, niezależnie od wysokości należności.

Wady:

Ograniczenie dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku VAT. System zakłada, iż podatnik będzie wykorzystywał zebrane tam środki do zapłaty swojego zobowiązania podatkowego z tytułu VAT. W sytuacji gdy zobowiązanie podatkowe będzie niższe od sumy zgromadzonej na rachunku VAT, podatnik będzie miał możliwość wystąpienia do naczelnika urzędu skarbowego o zwrotu całości bądź części tej sumy na zwykły rachunek bankowy. Organ podatkowy ma na wydanie postanowienia o wyrażeniu zgody na taki zwrot aż 60 dni, a w okolicznościach, o których mówi art. 108b ust. 5 u.p.t.u. będzie mógł odmówić wyrażenia takiej zgody w drodze decyzji. Od tej decyzji będą przysługiwać środki odwoławcze na zasadach, które wynikają z ogólnych przepisów procedury podatkowej.

Wprowadzenie mechanizmu podzielonej płatności będzie skutkować brakiem możliwości realizacji tzw. „paczek” przelewów, ponieważ Ministerstwo Finansów zapowiedziało, że jeden przelew wykonany w formule podzielonej płatności, może dotyczyć tylko jednej faktury – tak, aby organ skarbowy mógł odnieść płatność do konkretnej faktury. Powyższe może więc spowodować wzrost kosztów obsługi płatności.

Korzyści:

Mechanizm podzielonej płatności nie jest na dzień dzisiejszy obligatoryjny, ustawodawca przewidział jednak rozwiązania, które mają przekonać podatników do korzystania z niego:

 1.      Odstąpienie od nakładania dodatkowego zobowiązania podatkowego

Zgodnie z obowiązującymi od 1 stycznia 2017 r. przepisami art. 112b–112c u.p.t.u. w sytuacji gdy zidentyfikowano nieprawidłowości w rozliczeniach VAT, organ podatkowy ma prawo nałożyć na podatnika dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 20%, 30% bądź 100% wysokości zaniżenia podatkowego (lub też  kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe). Powyżej wskazane zobowiązanie podatkowe nie będzie nakładane na podatnika, który korzystał z mechanizmu podzielonej płatności. Mówi o tym art. 108c ust. 1 u.p.t.u. w nowym brzmieniu, który wskazuje, że art. 112b ust. 1 pkt 1, art. 112b ust. 2 pkt 1 oraz art. 112c u.p.t.u. nie znajduje zastosowania do wysokości kwoty podatku, która wynika z faktury zapłaconej przy pomocy mechanizmu podzielonej płatności.

 2.      Brak stosowania podwyższonych (do 150% standardowej stawki) odsetek od zaległości podatkowych w VAT.

W przypadku powstania zaległości podatkowej związanej z podatkiem VAT, po spełnieniu jeszcze kilku innych warunków, wysokość odsetek od zaległości podatkowych może być określona przy pomocy stawki podwyższonej do 150% stawki podstawowej. Wskazuje na to art. 56b ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (dalej: o.p.). Zgodnie z art. 108c ust. 2 u.p.t.u. podwyższona stawka nie będzie jednak miała zastosowania w stosunku do zaległości, która powstała na skutek złożenia deklaracji podatkowej, w której podatnik wykazał kwotę podatku naliczonego, której co najmniej 95% bierze się z faktur z wykazanym podatkiem naliczonym z tytułu nabycia towarów i usług, które zostały zapłacone przy użyciu mechanizmu podzielonej płatności.

3.      Odstąpienie od zasady solidarnej odpowiedzialności z art. 105a u.p.t.u.

W sytuacji nabycia towarów , które określa załącznik nr 13 do u.p.t.u. nabywca tych towarów według art. 105a u.p.t.u. ponosi solidarną odpowiedzialność wraz z dostawcą za potencjalną zaległość podatkową w zakresie VAT. Jest to wyjątek od zasady odpowiedzialności podatnika (sprzedawcy) za prawidłowe rozliczenie VAT i uiszczenie zobowiązania podatkowego w odpowiedniej wysokości. W przypadku podatników, którzy stosują mechanizm split payment odpowiedzialność solidarna nie będzie stosowana.

4.      Przyśpieszony zwrot nadwyżki naliczonego VAT

Zgodnie z art. 87 ust. 2 u.p.t.u. zwrot nadwyżki VAT naliczonego nad VAT należnym następuje w terminie 60-dniowym i może zostać wydłużony w pewnych sytuacjach. Przepis art. 87 ust. 6a u.p.t.u. w nowym brzmieniu wskazuje jednak, iż organ podatkowy będzie miał obowiązek zwrotu rzeczonej nadwyżki w terminie 25 dni, w sytuacji gdy podatnik złoży wniosek o przekazanie jej na rachunek VAT dedykowany dla mechanizmu split payment.

Pragniemy podkreślić, iż w przyszłości mechanizm podzielonej płatności w VAT stanie sie obowiązkowy (najprawdopodobniej z dniem 1 stycznia 2019 roku). W pierwszej kolejności mechanizm będzie obowiązkowy w branżach, w których stosowane jest tzw. odwrotne obciążenie.

                Od dnia 25 maja 2018 r. we wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych (zwane dalej „RODO”).

                RODO nakłada liczne obowiązki i znacznie rozszerza odpowiedzialność wszystkich podmiotów, które zgodnie z przepisami ustawy o danych osobowych przetwarzają, czyli m.in. zbierają, przechowują, opracowują bądź udostępniają dane osobowe w związku z działalnością zarobkową, zawodową lub dla realizacji celów statutowych (przykładem może być zbieranie danych osobowych w toku prowadzonych rekrutacji lub przechowywanie danych osobowych pracowników, klientów czy kontrahentów). Podmiotem takim, czyli Administratorem Danych Osobowych, może być zarówno osoba fizyczna np. przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą, jak i osoba prawna np. spółka, jeśli tylko przetwarza dane osobowe.

Nowe regulacje, które wprowadza RODO to m.in.:

• w zakresie ułatwienia osobom fizycznym kontroli przepływu własnych danych i ich wykorzystania przez administratorów danych:
  • prawo do bycia zapomnianym, czyli prawo do całkowitego usunięcia własnych danych,
  • prawo do żądania przeniesienia danych innemu, wskazanemu przez osobę fizyczną administratorowi,
  • wzmocnienie prawa do wglądu we własne dane,
• poszerzenie prawa sprzeciwu w związku z przetwarzaniem danych a także prawo do zakazania marketingu bezpośredniego z wykorzystaniem danych osobowych,
• konieczność wprowadzenia zasady privacy by default, czyli zastosowanie takich środków, które pozwolą na domyślne przetwarzanie tylko tych danych, które są niezbędne w danym procesie,
• wymóg prowadzenia przez przedsiębiorców rejestru naruszeń bezpieczeństwa przetwarzanych danych osobowych,
• tzw. obowiązek notyfikacyjny, czyli konieczność zgłoszenia organowi nadzorczemu incydentu naruszenia w czasie 72 godzin,
• konieczność udokumentowania udzielenia zgody na przetwarzanie danych i przechowywanie dokładnych informacji w tym zakresie,
• zastąpienie Administratora Bezpieczeństwa Informacji funkcją Inspektora Ochrony Danych Osobowych i rozszerzenie jego uprawnień,
• możliwość pseudonimizacji danych, czyli takiego przetwarzania danych by nie było możliwe zidentyfikowanie do kogo należą poprzez zastosowanie tzw. klucza szyfrującego  polegającego np. na stałym zastępowaniu w zapisie pewnych danych innymi,
• zastrzeżenie, wskazujące, iż niestosowanie się do przepisów może skutkować nałożeniem kar pieniężnych w wysokości nawet do 20 mln EUR lub do 4% całkowitego rocznego obrotu.

Co powyższe oznacza dla przedsiębiorców, którzy przetwarzają dane?

Do dnia 25 maja 2018 r. mięli oni czas na wdrożenie zmian w funkcjonowaniu systemu ochrony danych osobowych w swoim przedsiębiorstwie tak, by były w pełni zgodne z RODO.

W tym celu przedsiębiorcy powinni w szczególności:

• przeprowadzić audyt polegający na analizie ryzyka procesów przetwarzania danych w ich przedsiębiorstwie oraz ocenie dokumentacji – ze szczególnym naciskiem na ocenę treści zawieranych umów pod kątem przetwarzania danych osobowych a także stosowanych formularzy zgody na przetwarzanie danych, klauzuli informacyjnych oraz polityki bezpieczeństwa,
• na podstawie audytu opracować odpowiednie środki techniczne, organizacyjne oraz procedury wynikające z dostępu do danych osobowych i związane z ich otrzymywaniem, wykorzystywaniem, usuwaniem i archiwizacją, procedury rejestrowania działań, kontaktu z organami nadzorczymi (np. GIODO), procedury zgłaszania naruszeń,
• opracować umowy oraz wszelką inną dokumentację dotyczącą przetwarzania danych osobowych, m.in. formularze zgody,
• wyznaczyć i określić zadania dla Inspektora Ochrony Danych Osobowych, o ile zachodzi konieczność jego powołania.

Kancelaria świadczy usługi w zakresie ochrony danych osobowych oraz kompleksowego wdrażania RODO polegające w szczególności na przeprowadzaniu audytów, dokonywaniu indywidualnych analiz ryzyka oraz opracowywaniu koniecznych procedur. Oferuje także wsparcie przy sporządzaniu dokumentacji niezbędnej przy ochronie danych osobowych, w szczególności w zakresie prawa pracy.

Zapraszamy do współpracy.

Zmiany, jakie zaszły 1 stycznia 2017, wprowadzają korzystną zmianę dla pracowników, polegającą na wydłużeniu terminu z 14 dni do 21 dni na złożenie do sądu pracy odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę, żądania przywrócenia do pracy lub odszkodowania i żądania nawiązania umowy o pracę. Termin 21 liczy odpowiednio od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę, doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę, doręczenia zawiadomienia o odmowie przyjęcia do pracy.

Nowelizacja obejmuje także ustalenia warunków wynagrodzenia za pracę w regulaminie wynagrodzenia. Zgodnie z nią, pracodawca zatrudniający co najmniej 50 osób ma obowiązek ustalenia regulaminu wynagradzania. Obecnie pracodawca, który zatrudnia 50 pracowników – dotychczas 20 – nieobjętych zakładowym układem zbiorowym pracy ani ponadzakładowym układem zbiorowym pracy ustala warunki za pracę w regulaminie wynagrodzenia. Nadto dodano przepisy, z których wynika, iż pracodawca zatrudniający mniej niż 50 pracowników może ustalić takie warunki w regulaminie, zaś zatrudniający co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników, jest zobligowany ustalić warunki w regulaminie, o ile zakładowa organizacja związkowa wystąpi w wnioskiem o ustalenie regulaminu. 

Tym samym, skoordynowano i rozwinięto przepisy traktujące o wprowadzaniu regulaminu pracy. Wprowadzanie zależy od obowiązywania postanowień układ zbiorowego pracy w zakresie organizacji i porządku w procesie pracy oraz związanych z nimi praw i obowiązków pracodawcy i pracowników. Zatem o ile nie obowiązują postanowienia układu zbiorowego pracy, pracodawca zatrudniający co najmniej 50 pracowników, wprowadza regulamin pracy. Pracodawca zatrudniający mniej niż 50 pracowników może wprowadzić regulamin pracy, zaś pracodawca zatrudniający co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników zobligowany jest wprowadzić regulamin pracy, o ile zakładowa organizacja związkowa wystąpi z wnioskiem o jego wprowadzenie.

Kolejne zmiany dotyczą świadectwa pracy wydawanego w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy. Na mocy znowelizowanych przepisów, pracodawca obowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo pracy, jeżeli nie zamierza nawiązać z nim kolejnego stosunku pracy w ciągu 7 dni od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniego stosunku pracy. Jeżeli zawiąże się kolejny stosunek pracy z tym samym pracownikiem w tymże czasie, pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy wyłącznie na jego wniosek, który można złożyć w każdym czasie.

Nadto uszczegółowiono, iż umowę o współodpowiedzialności materialnej, zawartą przez pracowników z pracodawcą, będącej podstawą łącznego powierzenia mienia, zawiera na piśmie pod rygorem nieważności. Przed nowelizacją brak formy pisemnej nie był obarczony rygorem nieważności.

NOWELIZACJA KODEKSU PRACY – LUTY 2016

Już 22 lutego 2016 roku wejdą w życie istotne zmiany Kodeksu pracy dotyczące przede wszystkim umowy na czas określony. Zostały one wprowadzone ustawą z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy Kodeks Pracy oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja ta ma na celu m.in. przybliżenie polskich przepisów do wymogów, jakie stawia przed nami Unia Europejska.

Jedną z najważniejszych zmian jest wprowadzenie maksymalnego czasu, na jaki możliwe będzie zawieranie między pracownikiem a pracodawcą umowy na czas określony. Obecnie pracodawcy, często w celu obejścia przepisów, zawierali z pracownikami wieloletnie umowy o pracę na czas określony, co przeczyło konstrukcji tej umowy i jej celowi. Po nowelizacji, umowa na czas określony nie będzie mogła trwać dłużej niż 33 miesiące. Rozwiązanie to będzie miało zastosowanie także do kilku umów terminowych, których łączny czas również nie będzie mógł przekroczyć 33 miesięcy.

Zmianie ulegnie też sama ilość możliwych do zawarcia umów na czas określony. Dotychczasowe przepisy wprowadzały bowiem zasadę, iż trzecia z kolei, terminowa umowa o pracę zawarta z tym samym pracodawcą, z mocy prawa zmieniała się w umowę na czas nieokreślony, która jak wiadomo jest korzystniejsza dla pracownika.  Niestety ustawodawca wprowadzał w tym miejscu warunek – przerwy między kolejnymi umowami na czas określony nie mogły być dłuższe niż 1 miesiąc. W związku z tym obejście tego przepisu nie nastręczało zbytnich trudności, a ochrona pracownika była nieskuteczna. Zgodnie z uregulowaniami, które wejdą w życie w lutym, możliwe będzie zawarcie maksymalnie trzech umów o pracę na czas określony, a zawarcie czwartej będzie skutkowało postrzeganiem pracownika jako zatrudnionego na czas nieokreślony. Długość przerw między poszczególnymi umowami nie będzie miała żadnego znaczenia, a dodatkowym kryterium będzie maksymalne ich trwanie przez wspominane wcześniej 33 miesiące.

Od powyższych ograniczeń ustawodawca przewidział w nowelizacji pewne odstępstwa dotyczące m.in. umów w celu zastępstwa pracownika, wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym. W wymienionych typach umów o pracę chodzi bowiem o zatrudnienie na krótki okres, które może się powtarzać, dlatego wprowadzanie czasowych ograniczeń względem nich byłoby nieracjonalne i niepotrzebne.

Kolejna ważna zmiana, wprowadzana przez ustawę z 25 czerwca 2015 roku, będzie dotyczyła wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony. Zgodnie z obowiązującymi jeszcze przepisami, rozwiązanie umowy terminowej za wypowiedzeniem jest możliwe jedynie wówczas, gdy jest ona zawarta na okres dłuższy niż 6 miesięcy, a strony przewidzą stosowne uprawnienie w samej umowie. Co więcej, ustawodawca wprowadza w takim wypadku sztywny, dwutygodniowy okres wypowiedzenia, bez względu na długość stażu pracownika. Po nowelizacji możliwe będzie rozwiązanie za wypowiedzeniem każdej umowy o pracę na czas określony.

Zmianie ulegną również same okresy wypowiedzenia umów na czas określony. Obecnie obowiązujące dwa tygodnie zostaną zastąpione terminami tożsamymi do tych dotyczących umów o pracę na czas nieokreślony. Będą zatem wynosiły od dwóch tygodni do trzech miesięcy, a ich długość będzie zależała od stażu pracy pracownika.

Pewne zrównanie umów terminowych z umowami na czas nieokreślony nie będzie jednak dotyczyło obowiązku uzasadniania rozwiązania umowy za wypowiedzeniem. Ustawodawca nie wprowadził przy wypowiadaniu umów na czas określony takiego obowiązku, mimo licznych postulatów zainteresowanych.

 Od 22 lutego 2016 roku zniknie z Kodeksu pracy umowa o pracę na czas wykonania określonej pracy, która zostanie niejako wchłonięta przez umowę o pracę na czas określony. Kodeksowymi typami umów o pracę będą również umowa o pracę na okres próbny i umowa o pracę na czas nieokreślony. 

Zmiany dotyczą również umów o prace na okres próbny, albowiem pracodawca będzie mógł zawrzeć umowę o pracę na okres próbny tylko raz i tylko by sprawdzić kwalifikacje pracownika i możliwości wykonywania określonej pracy.

Znacznym ułatwieniem, wprowadzanym przez nowelizację, będzie uprawnienie pracodawcy do jednostronnego zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Poważnym problemem, przed którym staną pracodawcy i pracownicy po wejściu w życie nowelizacji będzie kwestia obowiązywania przepisów. Ustawodawca, starając się jak najbardziej ułatwić przyjęcie zmian, szczegółowo określił do jakich stosunków pracy mają zastosowanie odpowiednie przepisy. W związku z faktem, iż znowelizowany Kodeks pracy nie przewiduje umowy o pracę na czas wykonywania określonej pracy, do tego typu umów zawartych przed 22 lutego 2016 roku zastosowanie znajdą przepisy „stare”.

Do umów terminowych zasadniczo znajdą zastosowanie przepisy Kodeksu po nowelizacji. Przepisy obowiązujące obecnie będą nadal stosowane m.in. do umów wypowiedzianych przed dniem 22 lutego 2016 roku, lecz nadal trwających lub zawartych na okres krótszy niż 6 miesięcy oraz do tych, w których nie przewidziano możliwości wypowiedzenia.

Co ważne, z punktu widzenia pracodawców, w większości przypadków okresy zatrudnienia brane pod uwagę przy wypowiedzeniu czy obowiązywania zawartych umów terminowych rozpoczną bieg  dopiero od 22 lutego 2016 roku. Umowy o prace na czas określony obowiązujące w dniu wejścia w życie nowelizacji będą traktowane jako pierwsze lub drugie z „dozwolonych” trzech.

Podsumowując, powyższe zmiany zdecydowanie mają za zadanie wzmocnić pozycję pracowników i uchronić ich przed obchodzeniem prawa przez pracodawcę. Czas pokaże, czy pracodawcy przestaną nadużywać formy umowy terminowej a wprowadzane przepisy przyniosą zamierzone skutki.

KONIEC Z OBOWIĄZKOWYM OGRANICZANIEM PRAW RODZICIELSKICH PRZY ROZWODZIE – NOWELIZACJA PRAWA RODZINNEGO

 29 sierpnia 2015 roku weszła w życie nowelizacja Kodeksu rodzinno-opiekuńczego oraz Kodeksu postepowania cywilnego. Zmiany wprowadzone ustawą dotyczą przede wszystkim kwestii orzekania przez Sąd o wykonywaniu władzy rodzicielskiej i o kontaktach dziecka z rodzicami po rozwodzie.

Dotychczas bowiem, przy orzekaniu o rozwodzie, jeżeli małżonkowie nie doszli do porozumienia w sprawie wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi, Sąd był zobowiązany do powierzenia opieki jednemu z rodziców przy równoczesnym ograniczeniu władzy drugiego  z nich. W praktyce najczęściej dzieci zostawały przy matce, a ojcu prawa rodzicielskie były, niejako przymusowo, ograniczane.

Zgodnie z brzmieniem znowelizowanego ust. 1 a art. 58 kro W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia. Ograniczenie władzy rodzicielskiej jednego z rodziców ciągle zatem pozostanie w gestii Sądu, lecz będzie ono fakultatywne i ograniczone przesłanką dobra dziecka. Nowelizacja ma doprowadzić do umożliwienia obojgu rodzicom jak najpełniejszego wykonywania obowiązków rodzicielskich. Wskazana przesłanka dobra dziecka stanowi ciągle pewien „zawór bezpieczeństwa”, dzięki któremu Sąd, gdy będzie taka konieczność, ograniczy prawa rodzicielskie rodzicowi nieprawidłowo z nich korzystającemu.

Co więcej, dzięki wprowadzonemu przez nowelizację ust. 1 b art. 58 kro, Sąd – na zgodny wniosek obojga rodziców – nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Jeżeli więc małżonkowie wniosą o nie orzekanie o ich kontaktach z dziećmi, Sąd będzie zmuszony odstąpić od wydania takiego rozstrzygnięcia. Na rodziców został nałożony obowiązek „dogadania się” oraz współdziałania dla dobra dziecka.

W przypadku, gdy rodzice dojdą do pełnego porozumienia w sprawie wykonywania władzy, kontaktów, zaspokajania potrzeb finansowych dziecka, jego miejsca zamieszkania itp. oraz zawrą owe porozumienie w formie pisemnej, Sąd – mając na względzie dobro dziecka – ma obowiązek je uwzględnić.

Cała nowelizacja została bardzo przychylnie przyjęta w środowisku sędziów, którzy uznali zmiany za pozytywnie wpływające na sytuację dziecka przy rozwodzie rodziców. Również Rzecznik Praw Dziecka zdecydowanie poparł zaakcentowanie w przepisach prawa dziecka do kontaktu z obojgiem rodziców.

DOZÓR ELEKTRONICZNY PO 1 LIPCA 2015 ROKU – DUŻE ZMIANY

1 lipca 2015 roku weszła w życie, bardzo obszerna i szeroko komentowana w środowisku prawniczym, nowelizacja prawa karnego. Jednym z jej głównych celów jest zmiana zasad wymiaru kary oraz ich hierarchii, które w poprzednim kształcie nie funkcjonowały najlepiej.

Ustawodawca, poprzez nowelę, chce ograniczyć stosowanie kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby, albowiem stanowi ona prawie 60% wszystkich orzekanych kar, a przy tym nie stanowi odpowiednio mocnego i skutecznego środka odstraszającego dla przestępców. Po 1 lipca 2015 roku sądy zostały ograniczone w możliwość stosowania popularnych ‘zawiasów’ na rzecz przynoszących lepsze efekty resocjalizacyjne kar grzywny czy ograniczenia wolności.

Właśnie w związku z tymi założeniami ustawodawcy, zdecydowano się na zastąpienie obowiązującej przed 1 lipca 2015 roku ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności w warunkach dozoru elektronicznego z dnia 7 września 2007 roku przepisami zamieszczonymi bezpośrednio w kodeksie karnym wykonawczym. Zmienione zostało znaczenie dozoru elektronicznego, który ze sposobu odbywania kary pozbawienia wolności stał się jedną z form kary ograniczenia wolności, jednym ze środków zabezpieczających, a także sposobem wykonywania zakazu zbliżania się.

Nowe regulacje odnośnie elektronicznej kontroli miejsca pobytu zostały zebrane przede wszystkim w rozdziale VIIa kodeksu karnego wykonawczego, rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 maja 2015 r. w sprawie sposobu oraz szczegółowych warunków wykonywania kar, środków karnych i środków zabezpieczających w systemie dozoru elektronicznego (Dz.U. z 2015 r., poz.773) oraz w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 maja 2015 r. w sprawie określenia szczegółowych warunków technicznych i wymagań funkcjonalnych, jakie powinny spełniać środki techniczne służące do wykonywania dozoru elektronicznego, oraz sposobu funkcjonowania systemu komunikacyjno-monitorującego (Dz.U. z 2015 r., poz. 797).

Najważniejszą zmianą odnośnie SDE (System Dozoru Elektronicznego) wprowadzoną przez nowelizację jest możliwość jego zastosowania tylko w trzech, wymienionych powyżej sytuacjach. Nie jest już zatem możliwe stosowanie dozoru elektronicznego jako sposobu wykonywania kary pozbawienia wolności. Niesie to za sobą poważne skutki dla skazanych na karę pozbawienia wolności po 1 lipca 2015 roku, gdyż nie mogą oni wystąpić, tak jak dotychczas, z wnioskiem o odbycie kary w SDE.

Zgodnie z art. 43b kkw dozorem elektronicznym jest kontrola zachowania skazanego przy użyciu środków technicznych. Wyróżnia się 3 odmiany dozoru elektronicznego, ze względu na sposób jego zastosowania i  rolę jaką zgodnie z nowymi przepisami dozór ma pełnić.

Najbardziej powszechny i typowy jest dozór stacjonarny, który polega na kontrolowaniu przebywania przez skazanego w określonych dniach tygodnia i godzinach we wskazanym przez sąd miejscu. Po nowelizacji odnosi się on przede wszystkim do dozoru, jako sposobu wykonywania kary ograniczenia wolności. Za pomocą dozoru mobilnego można natomiast sprawdzać bieżące miejsce pobytu skazanego, niezależnie od tego, gdzie skazany przebywa. Trzeci rodzaj dozoru, nazywany dozorem zbliżeniowym, ma zastosowanie przy orzekaniu zakazu zbliżania się do określonej osoby i polega na kontrolowaniu zachowywania przez skazanego określonej minimalnej odległości od osoby wskazanej przez sąd.

Ustawodawca jasno dzieli różne typy dozoru i przyporządkowuje je go pełnionej przez SDE roli. I tak, zgodnie z art. 43c kkw, Karę ograniczenia wolności w systemie dozoru elektronicznego wykonuje się jako dozór stacjonarny. Środki karne i zabezpieczające w systemie dozoru elektronicznego wykonuje się jako dozór zbliżeniowy lub mobilny. 

Zmianie uległa też sama procedura występowania o zastosowanie dozoru elektronicznego – inicjatywa nie leży już bowiem po stronie skazanego, lecz sądu wydającego wyrok. Niejako automatycznie przesyła on potrzebne informacje do sądu penitencjarnego, którego zadaniem jest sprawdzenie warunków technicznych koniecznych dla wprowadzenia dozoru elektronicznego. Jeśli są one odpowiednie i pozwalają na wykonanie kary w SDE, wyznaczony kurator zawodowy zbiera potrzebne informacje, w tym zgody osób pełnoletnich wspólnie zamieszkujących ze skazanym.

Ważnym elementem każdej zmiany przepisów prawa są przepisy przejściowe, które tłumaczą kiedy i w jakich wypadkach stosować nowelę, a kiedy ustawę, która utraciła moc. Warto więc wspomnieć, iż skazani, wobec których przed 1 lipca 2015 roku orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności i którzy spełniają warunki określone w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego nadal mogą wnosić o odbywanie kary pozbawienia wolności w SDE.

Co więcej, skazani, wobec których przed 1 lipca 2015 roku orzeczono wykonywanie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego, oraz ci, którzy w momencie wejścia w życie nowelizacji odbywają karę pozbawienia wolności poza zakładem karnym w tym systemie, mogą złożyć wniosek do sądu o zmianę pozostałej do odbycia kary pozbawienia wolności na karę ograniczenia wolności w formie obowiązku pozostawania w miejscu stałego pobytu lub w innym wyznaczonym miejscu, z zastosowaniem systemu dozoru elektronicznego, przyjmując, że jeden dzień kary pozbawienia wolności równa się dwóm dniom kary ograniczenia wolności. Oczywiście sąd przychyli się do takiego wniosku tylko wtedy, gdy cele kary zostaną w ten sposób spełnione.

Podsumowując, należy stwierdzić, iż zmiany wprowadzone 1 lipca 2015 roku, a odnoszące się do systemu dozoru elektronicznego, są ściśle powiązane ze zmianą polityki karania i wykonywania kar. Czy SDE w nowym kształcie zda egzamin i przyczyni się do zmniejszenia ilości skazanych przebywających w zakładach karnych? Na to pytanie odpowiedź przyniesie przyszłość.