Co zrobić gdy opóźniono lub odwołano nam lot? Jakie mam prawa?

Co zrobić gdy opóźniono lub odwołano nam lot? Jakie mam prawa?

Czerwiec, lipiec i sierpień to czas, gdy wielu z nas udaje się na zasłużony odpoczynek. Z danych z 2013 r. wynika, że ponad 6 mln Polaków wyjedzie za granicę. Jak można się domyślić, najbardziej popularnym w tym celu środkiem transportu jest samolot. I tu niestety mogą nas spotkać różne problemy związane z podróżami lotniczymi.

Na liście najbardziej „niechcianych” wydarzeń, jakie mogą spotkać podróżujących samolotem, pierwsze miejsca zajmuje opóźnienie albo odwołanie lotu. Co możemy wtedy zrobić? Jeszcze niedawno nie mieliśmy za dużej możliwości – przysługiwało nam zwykłe odszkodowanie, dochodzone na drodze sądowej, a z tym wiązał się nieraz długi czas trwania postępowania, a także konieczność wykazania wszystkich przesłanek odpowiedzialności przewoźnika.

Bardzo dużo zmieniło się z dniem 17 lutego 2005 r., kiedy to weszło w życie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (nr 261/2004) ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91. Jak każde rozporządzenie, stanowi ono prawo bezpośrednio stosowane w państwach członkowskich Unii Europejskiej i można się na nie bezpośrednio powoływać przed sądami i innymi instytucjami.

Warto wiedzieć w tym miejscu, kogo rozporządzenie obejmuje. Pod jego ochroną znajdują się pasażerowie odlatujący z lotniska znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego UE/Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo znajdującego się na terytorium Szwajcarii, a także do pasażerów odlatujących z lotniska znajdującego się w kraju trzecim i lądujących na lotnisku znajdującym się na terytorium państwa członkowskiego UE/Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo znajdującego się na terytorium Szwajcarii (art. 3 Rozporządzenia), przy czym to ostatnie nie znajduje zastosowania, gdy pasażerowie otrzymali korzyści, odszkodowanie oraz gdy udzielono im opieki w kraju trzecim, a przewoźnik lotniczy obsługujący dany lot jest przewoźnikiem wspólnotowym. Dodatkowym wymaganiem, które należy spełnić by móc z tego tytułu uzyskać odszkodowanie, jest posiadanie rezerwacji na dany lot (z wyjątkiem przypadku odwołania lotu) oraz stawienie się w odpowiednim czasie na odprawę (gdy nie zostało to wcześniej określone przez przewoźnika, nie później niż 45 minut przed ogłoszoną godziną odlotu). Przy tym, wymaganie to nie musi zostać spełnione, gdy pasażerowie bez względu na przyczynę zostali przeniesieni przez przewoźnika lotniczego lub organizatora wycieczek z lotu, na który mieli rezerwację na inny lot.

Najczęstszym problemem, na jaki natrafiają podróżujący samolotami, są oczywiście opóźnienia. Art. 6 Rozporządzenia nadaje nam wiele praw, o których warto w związku z tym pamiętać. Przede wszystkim, jest to prawo do opieki. Obejmuje ono takie usługi jak posiłki oraz napoje w ilościach adekwatnych do czasu oczekiwania, a ponadto bezpłatne dwie rozmowy telefoniczne, dwa dalekopisy, dwie przesyłki faksowe lub e-mailowe. W wielu takich sytuacjach pojawia się stres i potrzeba kontaktu z rodziną, warto więc z tych uprawnień korzystać. Są one jednak ograniczone czasowym zakresem trwania opóźnienia oraz odległością lotu (gdy trasa lotu wynosi do 1.500 kilometrów, opóźnienie  w stosunku do planowego startu musi trwać minimum dwie godziny, wydłuża się ono do minimum trzech godzin, w przypadku wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1.500 kilometrów, a gdy odległość przekracza 3.500 kilometrów – minimalny czas opóźnienia, uprawniający do skorzystania z opieki, wynosi minimum cztery godziny. Warto wiedzieć, że gdy opóźnienie trwa ponad 5 godzin, możemy albo żądać zwrotu (w terminie siedmiu dni) pełnego kosztu biletu albo skorzystać z lotu powrotnego do pierwszego miejsca odlotu i to w najwcześniejszym możliwym terminie.

A co gdy chodzi o odszkodowanie z tytułu opóźnienia w locie? Z treści Rozporządzenia ono bezpośrednio nie wynika, a więc do 19 listopada 2009 r. odszkodowania można było się domagać jedynie w przypadku odwołania lotu. Jednak w tym dniu Trybunał Sprawiedliwości UE (w sprawie C-402/07) orzekł, iż w celu uzyskania odszkodowania, pasażerów opóźnionych lotów należy traktować tak samo, jak tych odwołanych, pod warunkiem jednak, że przybędą do miejsca docelowego co najmniej trzy godziny po pierwotnie przewidzianej przez przewoźnika lotniczego godzinie przylotu. Okolicznością wyłączający odpowiedzialność przewoźnika z tego tytułu w zakresie odszkodowania jest wykazanie przez niego, że odwołanie lub duże opóźnienie lotu zostało spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć mimo skutecznej kontroli ze strony przewoźnika (do takich okoliczności zalicza się np. wybuchy wulkanów, znane nam z doświadczenia i paraliżujące ruch lotniczy w całej Europie).

O jakiej wysokości odszkodowania mówimy? Rozporządzenie przewiduje trzy stawki, w zależności od zasięgu podróży, a także tego, czy lot odbywa się w obrębie UE, czy też między lotniskiem w UE a lotniskiem w państwie trzecim. W tym pierwszym przypadku, gdy lot odbywa się w obrębie państw członkowskich, możemy żądać 250 euro (dla lotów do 1.500 km) albo 400 euro (dla lotów o zasięgu przekraczającym 1.500 km). Gdy natomiast podróżujemy między dwoma lotniskami, jednym znajdującym się na terytorium jednego z państw członkowskich a drugim na terytorium państwa trzeciego, możemy uzyskać odszkodowanie w wysokości 250 euro (loty do 1.500 km), 400 euro (loty na trasach od 1.500 do 3.500 km), a także 600 euro (gdy odległość lotu przekracza 3.500 km). Kwota przysługującego odszkodowania może jednak zostać pomniejszona przez przewoźnika, gdy zostanie zaproponowany alternatywny lot, w podobnym terminie (w przypadku lotów do 1.500 km podobny termin oznacza, że przylotu w miejscu docelowym nastąpi nie później niż dwie godziny w stosunku do planowanego czasu przylotu).

Podobne prawa przysługują pasażerom w przypadku odwołania lotu, w szczególności gdy liczymy na uzyskanie odszkodowania. Warto jednak wiedzieć, że przewoźnik nie jest zobowiązany do wypłaty odszkodowania, w przypadku gdy:

• zostaliśmy poinformowani o odwołaniu lotu co najmniej na dwa tygodnie przed planowym czasem odlotu;
• zostaliśmy poinformowani o odwołaniu w okresie od dwóch tygodni do siedmiu dni i zaoferowano nam zmianę planu podróży, umożliwiającą dotarcie do miejsca podróży najwyżej cztery godziny po planowym czasie przylotu;
• zostaliśmy poinformowania o odwołaniu w okresie krótszym niż siedem dni i zaoferowano nam zmianę planu podróży, umożliwiającą dotarcie do miejsca podróży najwyżej dwie godziny po planowym czasie przylotu.

Jak widzimy zatem, podróże samolotem nie muszą się wiązać z niepotrzebnym niepokojem związanym z opóźnieniem i odwołaniem lotu – warto wiedzieć o przysługujących nam prawach i w razie zaistnienia wyżej opisanych zdarzeń – z nich korzystać.