NOWELIZACJA PRAWA SPADKOWEGO – NAJWAŻNIEJSZE ZMIANY
18 października 2015 roku czekają nas spore zmiany w prawie spadkowym. Ustawą z dnia 20 marca 2015 roku ustawodawca znowelizował przepisy Kodeksu cywilnego oraz kilku innych ustaw przede wszystkim w materii związanej ze spadkami.
Zmiany dotkną przepisów odnoszących się do przyjęcia spadku w razie milczenia spadkobierców. Dotychczas wobec spadkobierców, którzy nie złożyli oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w ciągu 6 miesięcy, uznawano fikcję prawną prostego przyjęcia spadku. Oznaczało to odpowiedzialność za długi zmarłego nie tylko odziedziczonym majątkiem, ale także własnym. Nowe przepisy wprowadzają – w braku odpowiedniego oświadczenia – dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza, czyli za długi spadkobiercy będą odpowiadać tylko do wartości stanu czynnego spadku.
Z Kodeksu cywilnego usunięto zapis o uznaniu wszystkich spadkobierców za dziedziczących z dobrodziejstwem inwentarza w przypadku, gdy jeden z nich przyjął spadek w taki sposób, a pozostali nie złożyli oświadczeń w terminie
W kwestii dziedziczenia z dobrodziejstwem inwentarza (art. 1031), ustawodawca doprecyzował, że spadkobierca jest odpowiedzialny do wartości spadku, jaka została określona w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku, a nie – jak wcześniej – w inwentarzu stanu czynnego spadku.
Kolejne cztery artykuły – 10311-10314 – dodano, by wyjaśnić, jak powinien wyglądać wykaz inwentarza oraz gdzie i komu taki wykaz złożyć. W wykazie inwentarza, działając z odpowiednią starannością, należy ujawnić wszelkie przedmioty należące do spadku oraz przedmioty zapisów windykacyjnych z podaniem ich wartości według stanu i cen z chwili otwarcia spadku, a także długi spadkowe i ich wysokość także z chwili otwarcia spadku. Wykaz składa się w sądzie albo przed notariuszem. Jego wzór ma określać – zgodnie z art. 10312 – rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości.
Zmiany w art. 1032 poszerzają odpowiedzialność spadkobiercy przyjmującego spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Jak dotąd, ponosił on ciężary niespłaconych długów tylko do wysokości różnicy między wartością ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku a wartością świadczeń spełnionych na zaspokojenie długów, które spłacił. Po nowelizacji, będą to także długi, o których mógł się dowiedzieć przy zachowaniu należytej staranności. Z kolei spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza i spłacając niektóre długi spadkowe, wiedział lub przy dołożeniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o istnieniu innych długów spadkowych, ponosi odpowiedzialność ponad wartość stanu czynnego spadku, jednakże tylko do takiej wysokości, w jakiej byłby obowiązany je zaspokoić, gdyby spłacał należycie wszystkie długi spadkowe. Zapis ten nie obejmuje spadkobiercy niemającego pełnej zdolności do czynności prawnych oraz spadkobiercy, co do którego istnieje podstawa do jego ubezwłasnowolnienia.
Nowe przepisy Kodeksu cywilnego nie znajdą zastosowania dla spadków otwartych przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej.
Omawiana nowelizacja jest niewątpliwie istotnym krokiem do usprawnienia mechanizmów prawa spadkowego. Szczególnie istotną zmianą jest wspomniana wcześniej zamiana prostego przyjęcia spadku na dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza w przypadku braku oświadczenia. W ostatnich latach media nagłaśniały wiele spraw, w których taki przepis znalazłby zastosowanie. Od 18 października postulaty staną się rzeczywistością, ale dopiero czas pokaże, czy zmiany okazały się korzystne.
Polski
English