W dniu 1 kwietnia 2014 roku weszła w życie zmiana Ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 roku. Dotyczy ona przede wszystkim art. 86a tej Ustawy, który odnosi się do wydatków związanych z pojazdami samochodowymi.
Kwotę podatku naliczonego w przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi stanowi 50% pierwotnie liczonej kwoty podatku:
- wynikającej z faktur otrzymanych przez podatnika,
- należnego z tytułu świadczenia usług (dla którego podatnikiem jest usługobiorca),
- należnego z tytułu dostawy towarów (dla którego podatnikiem jest nabywca)
- należnego z wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,
- należnego w przypadku opodatkowania importu towarów objętych procedurą uproszczoną (art. 33a Ustawy)
- wynikającego z otrzymanego dokumentu celnego, deklaracji importowej (art. 33b) oraz decyzji (art. 33 ust. 2 i 3 oraz art. 34)
Owe wydatki związane z pojazdami samochodowymi to nic innego, jak wydatki dotyczące nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów bądź ich części składowych. Zalicza się do nich także koszty związane z używaniem pojazdów na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu itp. Również wydatki poniesione na nabycie lub import paliw silnikowych wykorzystywanych do napędu pojazdów, na naprawę i konserwację tych pojazdów, a także na inne towary i usługi związane z ich eksploatacją lub używaniem stanowią „wydatki związane z pojazdami samochodowymi”.
Od zasady 50% naliczenia podatku są jednak wyjątki. Odnoszą się one do sytuacji, gdy pojazdy samochodowe są wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika lub są konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą, co musi być zaznaczone w dokumentach wydanych na podstawie przepisów o ruchu drogowym. Wyjątkiem są także towary montowane w pojazdach samochodowych oraz wydatki związane z usługami ich montażu, naprawy i konserwacji . Koniecznym jest jednak, by te towary obiektywnie były przeznaczone wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika.
Uznanie pojazdów samochodowych za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika wymaga spełnienia określonych warunków:
- sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub
- konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne.
Prowadzenie ewidencji przebiegu pojazdu nie jest konieczne tylko dla pojazdów samochodowych przeznaczonych wyłącznie do odsprzedaży, sprzedaży, oddania w najem, dzierżawę, leasing itp. – jeżeli stanowi to przedmiot działalności podatnika. Nie jest to również potrzebne, jeśli podatnik stosuje się do zasady 50% naliczenia podatku lub gdy podatnikowi nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od wydatków z nimi związanych.
Ewidencja przebiegu pojazdu jest prowadzona od dnia rozpoczęcia wykorzystywania pojazdu samochodowego wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika do dnia zakończenia wykorzystywania tego pojazdu wyłącznie do tej działalności. Powinna ona zawierać:
- numer rejestracyjny pojazdu samochodowego;
- dzień rozpoczęcia i zakończenia prowadzenia ewidencji;
- stan licznika przebiegu pojazdu samochodowego na dzień rozpoczęcia prowadzenia ewidencji, na koniec każdego okresu rozliczeniowego oraz na dzień zakończenia prowadzenia ewidencji;
- wpis osoby kierującej pojazdem samochodowym dotyczący każdego wykorzystania tego pojazdu, obejmujący:
- kolejny numer wpisu,
- datę i cel wyjazdu,
- opis trasy (skąd – dokąd),
- liczbę przejechanych kilometrów,
- imię i nazwisko osoby kierującej pojazdem,
- potwierdzony przez podatnika na koniec każdego okresu rozliczeniowego w zakresie autentyczności wpisu osoby kierującej pojazdem, jeżeli nie jest ona podatnikiem;
- liczbę przejechanych kilometrów na koniec każdego okresu rozliczeniowego oraz na dzień zakończenia prowadzenia ewidencji.
Drugi warunek, który powoduje, że pojazdy samochodowe są uznane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika to fakt posiadania przez nie odpowiedniej konstrukcji. Ustawodawca określił dokładniej, które pojazdy, inne niż samochód osobowy, są przeznaczone wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej – przykładowo: pojazdy posiadające jeden rząd siedzeń, który jest oddzielony od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, klasyfikowane na podstawie przepisów o ruchu drogowym do podrodzaju wielozadaniowy lub van, z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków (pick up) i inne.
Spełnienie powyższych wymagań dla pojazdów samochodowych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej stwierdza się na podstawie dodatkowego badania technicznego przeprowadzonego przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzonego zaświadczeniem wydanym przez tę stację, oraz dowodu rejestracyjnego pojazdu zawierającego odpowiednią adnotację o spełnieniu tych wymagań lub – w przypadku pojazdów specjalnych – na podstawie dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.
Dodatkowym obowiązkiem podatników wykorzystujących wyłącznie do działalności gospodarczej pojazdy samochodowe, dla których muszą prowadzić ewidencję przebiegu pojazdu jest złożenie naczelnikowi urzędu skarbowego informacji (formularz: VAT-26 INFORMACJA O POJAZDACH SAMOCHODOWYCH WYKORZYSTYWANYCH WYŁĄCZNIE DO DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ) o takich pojazdach w terminie 7 dni od dnia w którym poniosą pierwszy wydatek związany z tymi pojazdami. Brak złożenia informacji w terminie powoduje uznanie, że pojazd samochodowy jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika dopiero od dnia jej złożenia.
Każda zmiana przeznaczenia pojazdu samochodowego jest równoznaczna z obowiązkiem aktualizacji informacji w urzędzie skarbowym najpóźniej przeddzień dokonania tej zmiany.